De Windparken ‘De Drentse Monden en Oostermoer’.
Een van de gezegden van mijn te vroeg overleden schoonmoeder was: “ Beter duur dan niet te koop en wat echt van waarde is, is niet te koop“. Een andere uitspraak van haar was: “ Het enigste wat echt VAN WAARDE is, is gezondheid “. Mijn schoonmoeder had niet altijd gelijk maar als je lang genoeg om je heen kijkt, kun je niet tot een andere conclusie komen dan het in dezen met haar eens te zijn.
PvdA: Als dus de gezondheid in het geding is, mag de inspanning nooit een andere zijn dan daar pal voor te staan. Kortweg gezegd: “ De rug recht holden en de kop er veur ”.
Met onderstaande brief aan de PvdA Tweede Kamer fractie en haar woordvoerder, wil ik nogmaals onderstrepen wat de mogelijke relatie van windturbine parken op land en de gezondheid is van de direct betrokken omwonenden plus wat in dat verband gedaan moet worden om juist hen ook echt te beschermen.
Aan:
De PvdA Tweede Kamer fractie en Hr. Albert de Vries, PvdA fractie woordvoerder voor windenergie op land
Hallo Fractie en hallo Albert,
Betreft: De veilige afstand tot de bewoning van door Initiatiefnemers en Rijk beoogde windparken i.v.m. het aspect gezondheid
Op persoonlijke titel
Zoals bekend wordt de in acht te nemen minimale afstand van een windturbine tot een bewoonde object berekend middels een natuurkundige formule met als basis de bij wet vastgestelde max. toelaatbare geluidsnorm en enige empirische kerngetallen welke te maken hebben met de omgeving waarin de windturbines geplaatst worden. De geluidsnorm, die daarbij wordt gehanteerd is vanzelfsprekend doorslaggevend voor op deze wijze berekende veilige afstand.
De vrees bij veel mensen in ons gebied en ook op andere plaatsen waar windmolenparken zijn gepland, is echter nog steeds dat geluid geproduceerd door de turbines mensen ziek maakt en dat de door Nederland gehanteerde normen daartegen onvoldoende bescherming bieden.
Staatssecretaris Mansveld heeft in haar brief van 31 maart 2014 aan de voorzitter van de Tweede Kamer die vrees bij hen niet kunnen wegnemen. Dit heeft niet alleen te maken met de toelaatbare hoogte van het geluidspectrum op zich en de toegepaste meetmethode maar wellicht meer nog door de vraagtekens rond handhaving van de normen. Dit vanwege het gedefinieerd zijn als jaargemiddelden (bv. L den voor het hele etmaal en L night voor de nachtperiode) en het blijvend ontbreken van een wetenschappelijk statisch verantwoorde onderbouwing aangaande effecten op de gezondheid bij voortdurende blootstelling aan geluid van dat niveau op de lange termijn. Er zijn immers sterke aanwijzingen dat dit mogelijk wel schadelijk is en het systematisch ‘wegwuiven’ daarvan vergroot het wantrouwen eerder dan dat het deze wegneemt.
De staatssecretaris erkent dat gemiddeld ca. 10 procent van de bewoners van woningen die op de normgrens belast worden met (laagfrequent) windturbinegeluid, dit als hinder ervaren. Opmerkelijk is m.i. dan ook de uitspraak van deze staatssecretaris dat zij deze hinder op een verantwoorde manier voldoende beperkt vindt door de huidige norm terwijl uit buitenlandse onderzoeken middels blootstelling over relatief korte perioden blijkt dat dit reeds bij mensen leidt tot hoofdpijn, vermoeidheid, prikkelbaarheid enz.
Tijdens het PvdA congres van april 2013 heeft het Congres de TK fractie opgedragen een diepgaand onafhankelijk onderzoek te starten naar o.a. de effecten van windmolengeluid op de gezondheid.
In januari van dit jaar komt het RIVM met een literatuur onderzoek gebaseerd op belegen rapporten waarvan de onafhankelijkheid niet onomstreden is. Afgezien van het feit dat de neutrale toeschouwer onder een diepgaand onderzoek niet een literatuur onderzoek maar een onafhankelijk onpartijdig veldonderzoek verstaat, is uiteraard maatgevend voor de beoordeling ervan of juist ook onderzoeken naar effecten op de lange termijn deel uitmaken van dit RIVM rapport. En dat is nu juist nauwelijks tot niet het geval. Ook is het opvallend dat geen stukken in de literatuur lijst van het onderhavige rapport zijn vermeld van wetenschappers die nadrukkelijk en actief waarschuwen voor de gevolgen van voortdurende blootstelling van mensen aan het LF geluid. Er kan dan ook geen sprake zijn van een voldragen rapport en dit is toch het minste wat van een onderzoek door de overheid verwacht mag worden.
Voor de goede orde, het is beslist niet mijn bedoeling om de mensen angst in te boezemen voor groene energie door windmolens. ‘k Ben een groot voorstander van groen opgewekte energie, niet in de eerste plaats vanwege geopolitieke afhankelijkheid maar om de aarde voor de generaties na ons te behouden.
Waar het omgaat is dat er een structureel en fundamenteel onderzoek wordt gestart die inzicht verschaft of er als gevolg van het nu eenmaal gegenereerde geluid door windturbines extra gezondheidsrisico’s voor de mens bestaan, zo ja welke en hoe groot die risico’s zijn plus om vervolgens daaruit af te leiden welke normstelling definitief daadwerkelijk benodigd is om mens en dier hiertegen te beschermen. Zolang hierover geen voldoende zekerheid is verkregen dient de overheid enerzijds proactief technische innovatie ter reducering van het door de windturbine gegenereerde geluid te stimuleren c.q. te faciliteren en anderzijds uit veiligheidsoverwegingen uit te gaan van een formeel lagere normstelling dan nu het geval is.
Zo’n houding van de overheid zou naar mijn mening veel argwaan bij de mensen in de beoogde gebieden tegen het in onvoldoende mate beschermd terecht kunnen wegnemen en daarmee zorgen voor een positieve kanteling in draagvlak voor de installatie van winturbines in zijn algemeenheid, ten einde de doelstellingen om de noodzakelijke CO2 belating van het milieu te verminderen ook tijdig haalbaar te maken.
In de brief van jl. 31 maart worden trouwens nog een aantal zaken genoemd waarop m.i. best wat op valt af te dingen, zoals: “ Het menselijk gehoororgaan is voor de waarneming van laagfrequent geluid van windturbines het gevoeligste lichaamsdeel en bij zeer hoge niveaus (die bij windturbines niet voorkomen) kunnen andere lichaamsdelen ook in trilling komen”.
Het gevoeligste? Ja, als het puur gaat om het audiologisch waarnemen echter waarom dan ook niet vermeld dat voor frequenties onder de 20 Hz dat vermogen in het geheel niet bestaat terwijl deze componenten wel in het geluidsspectrum van een windturbine voorkomen. Bovendien het gevoeligste staat niet gelijk aan het meest kwetsbare qua essentiële kernfunctie van elk individueel orgaan en de andere cruciale functies welke juist van belang zijn door de samenwerking met de andere organen, en dat alles om het lichaam als geheel goed te laten werken.
Voorgaande impliceert tevens dat het gebruik van een meeteenheid waarbij het niveau van het geluidssignaal voor de lagere frequenties wordt gecorrigeerd overeenkomstig de lagere waarnemingsgevoeligheid van het oor d.w.z. gedempt wordt, dat deze als onjuist moet worden gekarakteriseerd. De meetfout als gevolg hiervan is des te prangende als bedacht wordt dat de in woningen toegepast warmte isolatie, de lagere frequenties uit het geluidsspectrum minder dempt dan de hogere.
Naar ik verwacht worden door de PvdA fractie dan ook alsnog de nodige stappen richting de eigen staatssecretaris genomen om door het kabinet een Nederlands veldonderzoek te initiëren, en te werken met een lagere wettelijke normstelling totdat het tegendeel daaruit blijkt d.w.z. het niet nodig is. En, niet minder belangrijk voor de handhaving van vermijdbare gezondheidsrisico’s, is dat tevens wordt gemeten met apparatuur welke niet voor de lagere frequenties gecorrigeerd is op de slechtere gevoeligheid van het oor.
In een discussie op het Congres van februari 2014 met Albert bracht hij in dat de controlerende taak van de TK, de fractie zou beperken in haar mogelijkheden. Dit is mij bijgebleven als een buitengewoon merkwaardig argument.
Het mag zo zijn dat de TK als hoofdverantwoordelijkheid heeft het naar beste kunnen en weten uitvoeren van de controlerende taak echter dat ontslaat haar niet van de eigen verantwoordelijkheid om daar waar gerede twijfels zijn over de volledigheid van een onderzoek en waar dat wel nodig is voor het kunnen borgen van het hoogste goed van mensen, namelijk hun gezondheid, zij (inclusief de PvdA fractie) niet anders zou kunnen handelen als nu is gebeurd wanneer de verantwoordelijke bewindsvrouw zegt dat met de huidige geluidsnormen de bevolking voldoende beschermd is. Pas wanneer zou blijken dat … . Zo’n redenering snijdt logischerwijs geen hout, dit is de put dempen als het kalf verdronken is. Daarom zonder omwegen een dringende verzoek aan de TK fractie zich te richten tot de eigen bewindsvrouw om alsnog op korte termijn adequaat te handelen door het beoogde onderzoek nu te starten waarvoor het PvdA congres zich reeds in april 2013 heeft uitgesproken.
Mijn advies aan de PvdA TK fractie in deze is dan ook daarmee beslist niet langer te wachten en geen genoegen te nemen met alleen de toezegging dat ter ondersteuning van omwonenden expert teams zullen worden samengesteld en in milieueffectrapportages voor windparken de effecten van (laagfrequent) geluid door de initiatiefnemer verplicht onderzocht dienen te worden. Zowel voor de expertteams als de initiatiefnemers zijn de wettelijke geluidsnormen het uitgangspunt en deze worden door hun uiteraard niet getoetst op hun juistheid. Dat is immers niet hun taak, zij moeten de omwonenden ondersteunen met hun kennis opdat deze worden nageleefd en geborgd .
Wat de PvdA tot nu toe heeft belet om niet nadrukkelijk en op korte termijn de start van zo’n specifiek onderzoek van het kabinet te blijven eisen, is en blijft voor mij en anderen onbegrijpelijk. Mocht een dergelijk verzoek wederom uitblijven dan is uit oogpunt van transparantie naar de bevolking toe, een nadere en gedegen uitleg over de moverende reden(en) voor de opstelling van de PvdA fractie in deze meer dan gewenst. De bevolking heeft er recht op !
Meermaals is door mij en ook anderen ervoor gepleit dat voor meer balans in de informatie waarop beslissingen worden genomen, de TK fractie contact op zou dienen te nemen met wetenschappers die zich in het bijzonder bezig houden met onderzoek naar de gevolgen van LF geluid op de gezondheid van mens / dier zoals bv. de Portugese professor Mariana Alves-Pereira & Dr Nuno Castelo Branco en de Amerikaanse radioloogMichael Nissenbaum. Op basis van de opgedane ervaring en kennis uit hun jarenlange onderzoeken, waarschuwen zij immers voor de gevaren die blootstelling aan (LF) geluid met zich mee kan brengen. Die geluiden zijn helaas vaak ondervertegenwoordigd in hoorzittingen en / of worden gemakshalve bewust door financieel sterke belangroepen en groepen die daar financieel grote belangen hebben in het realiseren van windturbineparken, overschreeuwd of als kwaadsprekerij van de hand gedaan. Voor zover mij bekend, zijn zij nog steeds niet uitgenodigd door de PvdA TK fractie om hun onderzoek & de uitkomsten persoonlijk toe te lichten en hun mening te horen over de huidige aanpak door de wetgever om de mens te beschermen tegen LF geluid in zijn algemeenheid en meer specifiek voor wat betreft welke wordt veroorzaakt door windmolens.
Het is in het belang van alle omwonenden van windturbineparken dat de PvdA fracties (landelijk, provinciaal en gemeentelijk) zo volledig mogelijk zijn geïnformeerd opdat tijdig de juiste wetgeving tot stand komt en maatregelen worden getroffen die ter bescherming van de gezondheid en welzijn noodzakelijk zijn en waarvoor voldoende draagvlak ook onder de bevolking c.q. direct omwonenden is. Bovendien, om in de toekomst een enquête commissie te moeten stellen ter bepaling van wat er fout is gegaan en wie daarvoor verantwoordelijk zijn, daarmee zijn degenen die hun gezondheid kwijt zijn niet meer mee geholpen. Sommige lessen zijn vooraf te leren.
Wat is de belemmering c.q. de argumentatie om Marianne en Nuno niet te vragen voor een gesprek; deze vraag komt steeds weer boven, te meer daar mijn verwachting is dat zij een wezenlijke positieve bijdrage kunnen leveren ter vergroting van het inzicht in de materie en daarmee een aanzet zullen vormen voor een m.i. noodzakelijk herziening van het tot nu toe gevoerde beleid.
Ook op het gebied van de voorwaarden voor het betrouwbaar en op zich praktisch juist meten van het hoorbare- en niet hoorbare geluid veroorzaakt door windmolens, is een verbetering vereist. Een gesprek met de Nederlander Rick Scholte van het bedrijf Sorama kan helpen te verduidelijken waarom als gevolg van de huidige voorschriften foutief wordt gemeten, als de doelstelling is om de gezondheid van het hele lichaam te beschermen. Het genoemde bedrijf, welke gelieerd is aan de Technische Hogeschool van Eindhoven, is gespecialiseerd in het digitaal visualiseren van het geluid en het nauwkeurig lokaliseren van de echte bron waardoor de mogelijkheid bestaat deze door technisch ingrijpen te reduceren.
Tot slot:
Overheden zouden moeten luisteren naar burgers. Als mensen die blootstelling aan windturbines ervaren hebben en nog ervaren, zeggen dat ze echt last hebben van windturbines: ‘Waarom zou je dan zeggen dat het tussen hun oren zit, dat ze overdrijven of dat ze er aan moeten wennen ?’. Immers, omdat er nog onvoldoende harde bewijs is van mogelijke schade aan gezondheid, wil nog niet zeggen dat het ook niet bestaat ! Ook hoop ik te mogen aannemen dat het besef aanwezig is dat met een compensatie- en participatie regeling de mogelijke bedreiging van de gezondheid niet kan worden afgekocht !
In de verwachting dat bovenstaande aan- en opmerkingen serieus worden genomen en dat spoedig een reactie tegemoet kan worden gezien,
Met vriendelijke groeten, Menno Hilverts
Congresafgevaardigde PvdA afd. Borger-Odoorn
Kalmoes 88, 9521 HV Nieuw Buinen
Tel. 0599-619692 / 06-18877324
